Descripción del proyecto

Imagen: Cortes de Benavente, 1202

Documentos sobre concesiones y donaciones por los beneficios de la acuñación:

Catedral de Santiago

1.4

Fecha: 1171
Contenido. Confirmación de las anteriores.
Archivo y referencia. Archivo de la Catedral de Santiago de Compostela, Tumbo A, fol. 50r. Y Chartularum XLVI, fol. 121v-122v, copia del siglo XVI
Transcripción empleada: LÓPEZ FERREIRO

In nomine Domini nostri Ihesu Christi, amen. Inter cetera que regiam maiestatem decorare uidentu summa et precipua virtus est sancta loca ac religiosas personas diluyere et uenerari et eas largis ditare muneribus atque in prediis et possesionibus ampliare ut dando terrena mereantus eterna. Huis siquidem rationis intuitu ego domnus Fernandus, Dei gratia,Hispaniarum rex una cum uxore mea regina domne Urraca et cum filio meo Alfonso attendens qualiter eccesia Compostellanaque humatione gloriossisimui nostri apostoli Iacobi insignita esse dignoscitur ab auibus nostris integra donatione tot[c]ius monete in ipsa Compostellana ciuitate fabricande ab antiquo donata fuera[i]t, necnon et attendentes quomodo postea ipsa Compostellana ecclesia medietatem monete patroni (sic) nostro A[defonosvs, bone memorie, imperatori presbiterit ob hoc uidelicet ne per stratam publicam, aut per Galleciam alicubi moneta fabricaretur, dignum duxi ipsam monetam, eidem Compostellane ecclesie in integrum prestare. Damus itaque deo et ecclesie conmemorati patroni nostri apostoli Iacobi et uobis dilecto nostro Petro eiusdem sedis uenerabili archiepiscopo et ómnibus succesoribus uestris aliam mediatatem monete quam pater noster imperator per supradictam pactionem acceperat, ut ab hac die et deinceps monetam Compostellane ciuitatis in integrum et cum omni integrate possideatis uso et omnes sucesores uestri, et iure hereditario in perpetuum concedimus pro remedio anime mee et parentum et pro bono seruicio quod de uobis iam dicte uenerabilis archiepiscope recepimus tum magnis sumptibus a uobis in expeditione factis tum in castellis et munitionibus quas contra sarracenorum ímpetus non sine magno labore t expensis munire et obtinere non formidastis. Hoc etiam nolumus preterire quod si quid de ipsa moneta Compostellane ciuitatis alicui dedimus, ipsam donationem cassamus et inritum deducimus, [h]ecernetes et firmiter statuentes ut de cetero libere liceat uobis et successoribus uestris monetam in prexata ciuitate operati et eam cum omni integrate possedere. Si quis tam de meo genere quam de alieno hoc meum spontaneum factum irrumpere temptauerit iram Dei omnipotentis et regiam indignationem incrurrat et cum Iuda, domni traditore, in inferno sit dampnatus et pro temerario ausu uoibs ac ecclesie uestr centum libras auri persoluat et quod inuaserit in qudruplum reddat et hoc scriptum semper maneat firmum. Facta karta apud Ouetum V idus marcii era M CC VIIII, regnante domno Fernando Legione, Extremadura, Gallecia et Asturiis. Ego domnus Fernandus Dei gratia Hispaniarum rex hoc scriptum quod fieri iussi proprio robore confirmo. Iohannes Legionensis episcopus confirmat, Gonzalus Ouetensis episcopus confirmat, Fernandus Astoricensis episcopus confirmat, Iohannes Lucensis episcopus confirmat, Iohannes Mindoniensis confirmat, Stephanus Zemorensis episcopus confirmat, Petrus Salamantinus episcopous confirmat, Adam Auriensis confirmat, Iohnanes Tudensis episcopus confirmat, Patrud Cauriensis episcopus confirmat, Dominicus Calibrensis episcopus confirmat. Comes Urgelensis maiordomus regis confirmat, Comes Rodericus confirmat, Comes Gomez dominans in Trastamar confirmat, Comes Afonsus dominans in Asturiis confirmat Fernandus Roderici dominans in Legione confirmat, Petrus Roderici dominans in Tineu confirmat, Aluarus Roderici confirmat, Peturs Roderici confirmat, Patrus Pelaz signifer regis confirmat. Ego Pelagius Goterri scripsi per manum Petri de Ponte et confirmo.

1.5

Fecha: 1182
Contenido. Confirmación.
Archivo y referencia. Archivo de la Catedral de Santiago de Compostela, Tumbo A, fol. 57v, y Tumbo B, fol. 171v-172r. Y Chartularum CLXI, fol. 141r-142r. Y Sevilla, BC, manuscrito 82-1-13, fol. 89v.
Transcripción empleada: LÓPEZ FERREIRO

In nomine Sancte et Indiviuae Trinitatis, Patri et Filii et Spitiru Sancti, que ab uniuersis Christi fidelibus in tribus personis et una edítate colitur semper et adoratur, Catholicorum regum est sancta loca et personas religiosas aplis ditare muneribus et pro ipsarum meritus largis apliare beneficiis, ut danetes temporalia eterna retributionis premia consequantur. Idcirco ego rex donnus Fernandus una cum filio meo rege domno Adefonso do et concedo iure hereditario in perpetuum medietatem mee monete deo et sancte Compostellane ecclesie et uobis domne P[etrvs] archiepiscope eiusdem ecclesie, et succesoribus uestris et canonicis. Et quoniam alteram medietatem uos et uestra predicta ecclesia certum est habet et possidet, ab hac die totam ipsam monetam cum omnibus directuris suis habeatis ad plenum, super qua moneta ad huc integre libertatis cartam uobis et ecclesie [uestre] do et concedo semper ualituram, ita quod quamuis ego rex domnus F[ernandvs] uel filius meus rex domnus A[defonsvs] aut aliquis de mea progenie monetam uoluerit tollere de regno, aut permiserit eius ualorem diminuere, uos et successores uestri per uillam uestram sancti Iacobi et per totum archiepiscopatum uestrum: hanc monetam uestram in rigoris pleno ualore quamdiu uolueritis ratam et firmissimam permanere facere possitis, et propter ullam commutationem et ualoris diminutionem hec uestra moneta uobis data et concessa lesionem minime suscipiat. Et contra hoc nemo audeat ullatenus uos disturbare, quod per hanc cartam donationis stabile et inconcussum statuo et semper uolo conseruari. Hanc autem donationem fatio in oblatione mea peregrinacionis ad apostolum Beatum Iacobum ecclesie sue et uobis, domne archiepiscope et successoribus uestris et canonicis in perpetuum ob remedium anime mee et parentum meorum et de consilio procerum curie mee pro bono seruitio quod uos, domne archiepiscope mihi laudabilitier exibuistis, insuper pro C L marcis, quas mihi datis in carte uestre roboratione et confirmatione. Si quis igitur, tam de meo quam de aliorum genere istud factum meum spontenuem infringere presumpserit, iram Dei omnipotentis ac regiam indignationem incurrat et cum Iuda domni proditore, Datan et Abiron, quos uiuos terra absorbuit, gehennam paciatur eternam, et quantum inuaserit et sancta Compostellane ecclesie in quadruplum reddat et regie parti C millia aureorum in pena componat maledictus. Et hoc scriptum semper maneat firmum. Facta karta apud Sanctum Iacobum era M CC XX, regnante rege domno F[ernandvs] Legione, Gallecia, Asturiis, Extremadura. Ego res domno F[ernandvs], una cum filio meo rege A[defonso], hoc scriptum quod fieri iussi proprio robore confirmo. Ego Petrus sancte compostellane ecclesie archiepiscopus confirmat. Rodericus Ouetensis episcopus confirmat, Rodericus Lucensis episcopus confirmat, Rabinaldus Minduniensis episcoous confirmat, Wilelmus Cemorensis episcopus confirmat, Uitalis Salamantinus episcopus confirmat, Manricuq Legionensis episcopus confirmat, Fernandus Astoricensis episcopus confirmat, Adefonsus Auriensis episcopus confirmat, Bertanus Tudensis episcopus confirmat, Petrus Ciuitatensius episcopus confirmat, Arnaldus Cauriensis episcoppus confirmat. Ego Fernandus Roderici Castellanus confirmat, ego Comes Urgellensium regis maioirdomus confirmat, Comes Gomez dominans in Trastamer et Toronio confirmat, Comes Fernandus in Limia confirmat, Comes Adefonsus in Berzido confirmat, Guterius Roderici in Lemos, confirmat. Ego Bernardus, domni regis Fernandi noatius, mandato suo, et per manum domini Compostellani archiepiscopi, regis chancellarii, scribere mandaui et confirmo

1.6

Fecha: 1193
Contenido. Donación de parte de la moneda de oro.
Archivo y referencia. Archivo de la Catedral de Santiago, Tumbo B, fol. 105
Transcripción empleada: LÓPEZ FERREIRO

[Christus] In nomine Domini nostri Ihesv, amen. Maiestatis regie interest principaliores sui ecclesias ac specialius uenerari, et que illis sunt a suis antecessoribus preconcesa benignius confirmare et largius augmentare atque in perpetuum perenni robore. Idcirco ego Adefonsus, Dei gratie rex Legionis et Gallecie per hoc scriptum semper ualiturum notum facto presentibus et futuris quod concedo et in perpetuum confirmo Deo et ecclesie Sancti Iacobi et uobis, domne Petre eiusdem sedis archiepiscope, ac uestris successoribus in sempiternum monetam civitatis uestre et totius terre Sancti Iacobi, quam de antiqua concessione proaurum meorum eadem ecclesia et antecessores vestri iam dudum optinuerant a gloriosissimo progenitore meo rege domno Fernando uobis et ecclesie uestre postmodum restitutam. Et, ut illam uos et ecclesia Compostellana ac successores uestri cum omni libertate et sine dificultate aliqua uel impedimento in perpetuum habeatis, uobis et ecclesie uestre et successoribus uestris liberam de cetero per officiales uestros quos ad hoc elegeritis faciendi uestre monete cuneos concedo in perpetuum facultatem, ut ulterius non aporteat uos uel successores uestros a me uel successoribus meis super hoc licentiam postulare. Hoc autem facio ob remedium anime mee et animarum patris mei et aurorum meorum, et in resuresciam Sanctissimi Iacobi apostoli patroni nostri, in cuius baselica pater meus rex domnus F. Prelegit intumulari, et etiam pro amore et deuotione uestra quem mihi fidelem et attentum ac deuotum in omnibus sum expertus. Si quis igitur tam de meo genere queam de alieno hoc factum meum temptauerit irritare uel reuocare et hanc cartam meam in aliquo uoluetir infringere uel uiolare, iram Dei et maledictionem habeat et cum Iuda Domini proditore et cum Datam et Abyron, quos uiuos terra absorbuit in inferno perpetuo crucietur, et antea in hoc seculo reiam incurrat indignationem, et si quid
inuaserit in decuplum reddat, et pro temerario ausu regie parti et ecclesie Sancti Iacobi mille aureos soluere compellatur, karta in suo robore in perpetuum permanens. Facta karta apud Lobarzanam, XIIº kalendas Julii, era Mª CCª XXXIIª. Ego rex domnus A. hanc kartam quam fieri iussi roboro et confirmo. Signum Adefonsi Regis Legionis. Manrico Legionensi episcopo existente. Iohanne Quetensi episcopo. Vitali Salamantino episcopo. Lupo Astoricensi episcopo. Martino Cemorensi episcopo. Ruderico Lucensi episcopo. Martino Ciuitatensi episcopo. Adefonso Auriensi episcopo. Arnaldo Cauriensi episcopo. Rabinado Mindoniensi episcopo. Petro Tudensi episcopo. Comite Gumiz tenente Trasnstamarem, Montemnigrum, Montemrosum et Sarriam. Comite Froila Villamfrancam et Bergidum. Comite Fernando Nuni Toronium tenente. Iohanne Fernandi, regis maiordomo, Lemos et Limiam. Gunsaluo Iohannis, regis signifero, tenente Valentiam. Ruderico Petri tenente Maioricam, Taurum et Ledesmam. Gonzaluo Gomiz Extrematuram. Aluaro Pelagii Astoricam et Ouetum. Froila, regis notarius, scripsit, Petro Vele cancellario existente.

Palencia

1.12

Fecha: 1163, enero, 29. Atienza
Contenido. Fernando II de León y su nieto, Alfonso, donan a la sede episcopal la mitad del impuesto regio sobre la moneda que se acuñe en la ciudad de Palencia.
Archivo y referencia. ACP. Arn. 3, leg. 2, doc. 26, copia del siglo XIII; ACP. Arm. 3,leg. 10, doc. l, Libro de privilegios, fols. 29-30. Palencia 63

Catholicorum regum officium esse dignoscitur eec1esias Dei diligere et uenerari easque largis ditare, muneribus et possessionibus ampliare. Hinc est quod ego, Fernandus, Dei gratia Hyspaniarum rex, simul cum nepote meo, rege Aldefonso, quem usque ad quatuordecim annos in tutela mea habeo, comunicato prius consilio, cum arehiepiscopis, episcopis et comiti¬bas et principibus utriusqve regni nostri, feruore diuino succensus, concedo tibi, Raimundo, palentino episcopo, dilecto auunculo meo, et ecclesie palentine tuisque successoribus atque eiusdem ecclesie canonicis, tam presentibus quam futuris, omnia priuilegia scripta, hereditates, donationes et possessiones et uniuersa iura atque omnes libertates, que omnia oHm catholici reges hispaniarum aui et antecessores mei necnon; etiam, quecumque illustre pater meus, bone memorie imperator, atque frater meus, rex Sancius, predicte ecclesie, pro remedio animarum su arum et reuerentia beatissimi Martiris Antonini, dederunt, et presentis scripti minime im perpetuum ualituro.
Hec omnia firmissime roboro et confirmo preclaro, siquidem, exemplo tam piorum et catholicorum regum. Ego, rex Fernandus, conpuetus, una eum predicto nepote meo, rege Aldefonso, facio textum et seriptum donationis firmissimum ecclesie palentine et tibi, Raimundo, eiusdem ecclesie episcopo, uenerabili auunculo meo, tuisque successoribus (interlineado: in) perpetuum ualiturum. Volo, igitur, et precipio quod deinceps fiat moneta in palentina ciuitate et ibidem fabricetur, sieuti quondam fieri solebat, de lucro euius palentinus episcopus habeat medietatem in omnibus et per omnia et rex alteram medietatem.
Si quis, itaque, huiusmodi uoluntarii facti atque nepotis mei uiolator contra hanc paginam uenire presumpserit, iram Dei omnipotentis et indignationem eius incurrat et cum luda, Domini traditore, multipliees in inferno penas habeat; et pro ausu temerario, mille libras auri purissimi episeopo palentino componat, uel cui uocem su am ipse dederit, et huius scripti pagina robur et firmitudinem inperpetuum obtineat.
Facta carta huius donationis apud Atentiam, IIIIº kalendas februarü, sub era Mª CCa la, regnante rege domino Fernando in Legione, Gallecia et Asturiis et sub eiusdem tutela nepote suo, rege domno Aldefonso, regnante in Toleto; Castella et Strematura.

Salamanca

1.13

Fecha: 1186, octubre, 27. SALAMANCA
Contenido. Privilegio rodado de Fernando II por el que concede, juntamente con su hijo D. Alfonso, al obispo D. Vidal y al cabildo de Salamanca, la tercera parte de la moneda de oro y Plata acuñada en dicha ciudad, y les autoriza a poner recaudadores de dicha moneda.
Archivo y referencia. A. C. S., caj. 16, 1eg. 2, n.a 5. Original; A. C. S., caj. 16, Jeg. l, n.a 28. fol. 49v.; Salamanca 92
Texto.

In nomine Domini nostri. Ihesu Christi, amen.
Quoniam catholici interest regis sacra loca ac personas religiosas diligere ac venerari, et per earum meritis amplis ditare muneribus, et largis ampliare beneficiis, ut dans temporalia, eterna premia consecuantur.
Iccirco, ego rex domnus F., una cum filio meo rege domno A. per hocscriptum donationis in perpetuum duraturum, do et concedo Dea et Sancte Marie et vobis domno V., Salamantine ecclesie episcopo, et successoribus vestris et toti eiusdem ecclesie concanonicorum capitulo, presentium et posterorum, terciam partem auree monete de Salamantica, eo modo quo tercia parte argentee eiusdem ville habetis et possidetis, videlicet, ut sicut ego in duabus partibus tam auree quam argentee monete meos quos volo custodes constituo, et meam de illa facio voluntatem, et faciet qui mihi in regnum successerint, sic vos in vestra tercia parte, tam unius quam alterius monete, proprios ponatis custodes quos volueritis, et vestram de ea faciatis quam volueritis voluntatem et faciant qui vestri fuerint successores evo perenni in secula cuncta.
Hoc aut facio ob remedium anime mee et parentum meorum, et quia orationum et obsequiorum, que in ecclesia vestra Domino exhibentur, partem co propiciante, desidero promereri.
Si quis igitur, tam de meo genere quam de alio hoc factum spontaneum infringere attemptaverit, iram Dei omnipotentis habeat, etcum Iuda Domini proditore, et Datan et Abiron, quos vivos terra absorbuit, in inferno eternas Iuat penas, et antea in hoc seculo regiam indignationem incurrat, et quantum in hoc, quod ecclesie Sancte Marie de Salamantica concedo, invaserit, totum in duplum restituat, et pro temerario ausu regie parti tria Mª morabetinos persolvat.
Facta karta huius donationis apud Salamanticam VIª kalendas novembris, sub era Mª CCª XXª IIIIª; regnante rege domno F. Legione, Gallecie, Asturiis et Extremadure.
Ego rex domnus F. una cum filio meo rege domno A. hoc scriptum quod fieri iussi, proprio signo roboro et confirmo.

Lugo

1.14

Fecha: 19 de febrero de 1158.
Contenido. Concesión de Fernando II a la catedral de Lugo de la tercera parte de la mo¬neda que allí se acuñase, como venia recibiendo desde tiempos de Alfonso VI.
Archivo y referencia. Archivo Histórico Nacional, Cod. 1043B, Tumbo viejo de Lugo, 31, ff. 18v-19r.
Transcripción empleada: RECUERO ET ALII 7

ln nomine Sanctae & individuae Trinitatis, quae ci fidelibus in una Deitate colitur, & adoratur. Quoniam ea, quae a Regibus, sive Principibus donantur, literarum vinculis sunt alliganda, & instrumentis authenticis roboronda, ne temporis diuturnitate oblivioni tradantur, aut in desueludinen habeantur; littera namque fida memoriae custos, antiqua innovat, nova confirmat, confirmata posterorum notitiae fideliter repraesentat. Ea propter ego Ferdinandus Dei gratia Rex Legionensium, & Galleciae dominator, amore omnipotentis Dei, per quem Reges regnant, atque ob remedium animae boni Patris mei clarissimi Imperatoris, & Praedecessorum meorum, facio Cartulan, & scriptum firmitudinis in perpetuum valituram, Deo, & Ecclesiae Sanctae Mariae Lucensis Sedis, & vobis Joanni ejusdem Sedis Reverendo Episcopo, omnibusque successoribus vestris, canonici substituendis de tertia parte Regine monetae, quae in Urbe vestra Lucensi condita fuerit, & fabricata. Dono itaque, ac firmiter, & inconvulse habendam semper per hujus seriei paginam concedo vobis, dilecti Frater Episcope, & omnibus, ut dictum est, successoribus vestris tertiam partem partem Regiae monetae in elecmosynam, & memoriale meum: Quam quidem partem Monetae, Avus meus celebris memoriae Rex Adefonsus praefatae Ecclesiae per veridicam cartulam dederat. Nulli ergo hominum fas sit de celero super hoc vos molestare vel aliquo modo perturbare, sed semper pars illa tertia vobis, & Ecclesiae integra pelmaneat, & illibata. Si quis igitur hujus mei spontanei Facti contemptor, aut violator extiterit, & ausu temerario ductus contra hanc meae donationis paginam, quoquomodo venire temptaverit, iram omni¬potentis Dei cum indignatione nostra incurrat; atque pro tanto excessu sex millia solidorum vobis, vel vocen vestram pulsantibus cogatur componere. Facta Carta sub Era MCXCVI. & quotum Xl. Kalendas Martii Anno quo Famosissimus Imperator Hispaniarum Alfonsus obUt clarissimus Rex Ferdinandus Dei gratia Rex Legionensis & Galleciae Dominator hanc cartam, quam fieri jussi, propria manu roboro, atque confirmo.

Ciudad Rodrigo

1.15

Fecha: Ciudad Rodrigo, marzo de 1210
Contenido. Concede a la Catedral de Ciudad Rodrigo la tercia de la moneda que allí se hiciera
Archivo y referencia. Biblioteca Nacional, 6683.
Transcripción empleada: OROL, 1982

ln nomine Domini nostri Ihesu Christi, amen. Quia regis catholici interest Cathedrales regni sui ecclesias diligere, tueri ac uenerari, necnon de possessionibus et affluentiis suis eas copiose ditare ut terrena largiendo coelestia valcat adipisci. Idcirco ego Alfonsus, Dei gratia rex Legionis et Gallecie, per hos scriptum semper valiturum notum facio, tam presentibus quam futuris, quod do et hereditario iure concedo Deo et ecclesiae Sanctae Mariae de Ciuitate Roderici, et vobis domino Martino, eiusdem se dis reverendo episcopo, vestrisque successoribus, in perpetuum, tertiam partem portatici de illa populatione quam de novo feci in Castello Roderici, et tertiam partem de quintis et tertiam partem de mo¬neta quando illam ibi fecerint. Omnia haec do vobis et ecclesiae vestre sicut supradictum est, sicut illa habetis in Civitate Roderici, et libere et quiete possideatis sicut illus quod melius habetis et liberius possidetis. Hoc autem vobis facio or remedium animae meae et animarum patris meiet avorum meorum, et quia de bonis et obsequiis que in predicto loco Deo iugiter exhibentur, eo largiente, partem desidero promereri.
Si quis igitur tam de meo genere quam de ex franeo contra hoc factum meum venire voluerit, et hanc donationem reuocare et hanc cartam modo aliquo attemptaverit, iram Dei omnipotentis habeat, et regiam indignationem incurra t, et si quid invasserit, in duplum apponet, et pro ausu temerario regie voci in penam mille morabetinos persolvat, carta nichilominus in suo robore permanente, et insuper cum Datan et Abyron, quos viuos terra absorbuit, penas luat perpetuas in inferno

Toledo

1.17

Fecha: 1192
Contenido. Donación de 1/10 de la moneda fabricada en Toledo, excepto la de oro
Archivo y referencia. Archivo Catedralicio de Toledo, Lib. Tol. Eccl., XIV, fol. 37; Archivo Histórico Nacional, sellos 1.4.4
Transcripción empleada: DOMINGO FIGUEROLA, 1977

(Christus, alfa y omega.) Qjuoniam nichi superfluum diuino intuitu et ob impetrandam anime beatitudinem erogatur, necnon et eaque honestis et excellentibus personis conferuntur et fauorem assumunt hominum et superne maiestatis gratiam promerentur. Idcirco ego Aldefonsus, Dei gratia rex Castelle et Toleti, una cum uxore mea Alienor regina et cum filio meo Ferrando, offero, dono et concedo Deo et Toletane ecclesie beate Marie et uobis domino Martino eiusdem instanti archiepiscopo et Hyspaniarum primati, prudentissimo uiro et amicissimo meo, in signum sinceri amoris et afectiis quem erga uos gero decimas de omni fabrica monete que nunc in Toleto fabricatur et ammodo fabricatur in perpetuum, preter monetam aureorum, uobis et uestris successoribus perpetuo percipiendas (…).
Facta carta in Carauias, aldea de Attencia, era mªCCXXXª, xiª kalendas Septembris.
Et ego rex A., regnans in Castella et Toleto hanc cartam, quam as fieri iussi, manu propria roboro.
(Signo rodado.) signvm aldefonsi regis castelle;

Manifestaciones del poder del rey

2.1

Fecha: Benavente, 1202
Contenido. Alfonso IX vende su moneda en las Cortes de Benavente
Archivo. Catedral de Zamora.
Transcripción empleada: Cortes de los Antiguos Reinos, 1861

JUDICIUM REGÍS ALFONSI ET ALIORUM REGNI SUI
1. In nomine domini nostri Jesu Christi amen. Quoniam ea que in presenti fiunt firma fore volumus et inconcusa in posterum permanere. Idcirco ego Adefonsus Dei gratia rex Legionis et Galletie, una cum uxore mea regina donna Berengaria et filio meo donno Fernando, per hoc scriptum notum facio vobis universis presentibus et futuris, quod me existente apud Benaventum et presentibus episcopis, et vasallis meis, et multis de qualibet villa regni mei in plena curia, tune audita ratione, tam partis mee, quam militum et aliorum, datum est iudicium ínter me et ipsos ab electis judicibus, sic etiam iam fuerat judicabum inter antecesores meos et suos: quod hereditas quam milites tenent de episcopatu vel abadenguis vel alus ordinibus in vita sua per capitulum, dum illa tenuerint, debet habere illum forum et consuetudinem, quam habent alie hereditates proprie ipsorum militum; et si civis, vel burgensis, aut aliquis alius, qui non sit miles, tenuerit aliquam hereditatem de episcopatu, vel de alio ordine in vita sua per capitulum, debet de illa facere tale forum, quale fecerit de sua propria.
2. Si vero isti vel illi aliter tenuerint ipsas hereditates de aba¬denguis in prestimonium, videlicet ad tempus, vel in pignus, debet currere vox regis in illis, sicut in alus abadenguis.
3. ítem si aliquis de abadengo vel de ordine tenuerit hereditatem militis in pignus, vel prestimonium ad tempus, faciat de ipsa tale forum quale faciunt alie hereditates militum.
4. Si vero aliquis miles vel alius tenuerit hereditatem de aba¬dengo vel de aliquo ordine seu episcopatu in vita sua per capitulum, et ita indignationem regis incurrerit, quod de regno sit iectus, ab eo exeredatus, illa reddat ad abadengum suum vel episcopatum suum, et atamen quod omnes fructus ipsius hereditatis rex habeat singulis annis usque ad mortem vel recontiliationem illius qui eiectus fuerit.
5. In eadem etiam curia statuto est et próvido iudicio datum, quod si aliquis clericus habuerit hereditatem de patrimonio suo vel emptione non debet reputan vel confiscan pro abadengo, doñee illam ecclesie vel abadengo dederit libere et absolute.
6. In ipsa etiam curia iudicatum fuit, sic etiam semper fuerat, quod si rex de novo voluerit suam monetam mutare in aliam, universi de suo regno equaliter recipere debent. Si vero voluerit vendere, gentes terre invite illam non comparabunt; et si gentes terre illam voluerint comprare, rex illam his non vendet, nisi voluerit. Si autem rex illam voluerit vendere, et gentes terre illam voluerint comparare, universi de regno suo illam debent equaliter ei comprare, nec de emptione debet ipsius monete aliquis excusan, nisi canonicus cathedralis ecclesie et miles et cassarius ipsius militis qui panem et vinum eius collegerit, et qui suo palatio steterit. Si vero unus steterit in palatio militis, et alter panem vel vinum alibi collegerit eius, eligat miles alterum ipsorum quem voluerit excusatum habere, et reliquis det partem suam in emptionem monete, sic et ceteri civitatum.
In ipsa autem curia possitum fuit et stabili judicio firmatum, quod rex, nec militibus, nec alus, tenetur partem facere de pecunia, quam collegerit pro sua moneta de solaregis militum, nec de alus, nec etiam de aliqua fosadaria, aut de pecunia quam colligat pro fosadaria. Hec acta sunt et firmiter statuta, apud Benabentum in plena curia domini regis, V Idus martii, era MCCXL, cum dominus rex vendidit mo¬netam suam gentibus terre a Dorio usque ad mare, VII annis de singulis pro emptione ipsius, singulos recipiens morabetinos similiter eodem anno, et tempore simili eorum empta fuit moneta in tota Extre¬madura.

2.2

Fecha: Benavente, 2 de octubre, ¿1226?
Contenido. Alfonso IX manda a los gallegos aceptar su moneda
Archivo. A. C. Santiago, Tumbo B , 109v.
Referencia empleada. OROL, 1992

Adefonsus, Dei gratia Legionis rex, totis de Gallecia qui litteras istas uiderint, salutem et gratiam. Mando uobis firmiter et incauto quod toti recipiatis istam meam monetam que modo curret sicut unquam eam melius recepistis. Et qui inde aliud fecerit, forfectosus meus erit de empore et de quanto hauerit. Et mando isti homini meo qui leuat istas meas litteras, quod cum homine archiepiscopi prendat ei corpus et recabdet ei corpus quomodo appareat ante me.
Datum in Beneuento, secunda die Octobris

2.3

Fecha: Avilés, 20 de marzo de 1220
Contenido. Confiscación de bienes a un falsificador de moneda
Archivo. Colección Jovellanos. Tomo II / J. G. 394;
Referencia empleada. OROL, 1992

In nomine Domini, amen. Notum sit omnibus tam presentibus quam futuris presentem paginam inspecturis quod ego Adefonsus, Dei gratia rex Legionis et Gallecie, do et hereditario iure in perpetuum helemosinam con¬cedo Deo et monasterio Sancte Marie de Valle Dei et vobis domno lohanni, eiusdem monasterii abbati, et universo conventui, vestrisque succesoribus, in perpetuum, quartam de Sancto Felice de Paiolo in alfoce de Roda, et in Somociis, in alfoz de Bonnar quantum ego ibi habeo vel ad vocem regiam dignoscitur pertinere cum hereditate, voceforis, et totis allis directuris suis, et in Tauro casas que fuerunt de Stefano Veiro et viginti arenzadas vinearum, et heredita-tem quam Bartolomeus filius de Petro Dente habebat in Malva et in Pozo antiquo, que hereditas confiscata fuit quia falsaverunt mihi meam monetam. De etiam et concedo, in termino de Galisteo, in Olguero tres iugarias de hereditate. Do etiam cellarium meum de Peon ab integro cum hominibus voce, foris et totis allis directuris ac pertinenciis suis, et in Sarego duas senrras, videlicet, Fronteram et Nozedo. Hoc autem fado ob remedium anime mee et animarum parentum meorum, et quia de bonis orationibus et helemosinis que in ipso mo¬nasterio aut in membris eius Deo ingiter exhibentur partem aliquam ipso largiente desidero promereri.
Si quis autem contra hoc factum meum venire presumpserit aut hana meam donationis et helemosine cartam modo aliquo infringere atemptaverit, tram Dei omnipotentis et beate Virginis cum regia indignatione incurrat, et quantum prendiderit in duplo componat, et mille morabetinos in penam parti regie persolvat, et cum Iuda, Domini traditore, et cum Datan et Abiron, quos vivos terra absorbuit, nisi emendaverit penas luat perpetuas in inferno.
Facta carta apud Abelies, XX die Mardi, era M CC LVIII
Ego domnus Alfonsus rex hanc cartam quam fieri iussi roboro et confirmo

Documentos sobre los monederos

4.1

Fecha: León, 9 de febrero de 1171
Contenido. Privilegio rodado de Fernando II a San Isidoro por el que ordena que los que acuñen moneda entreguen un marco cada semana al dicho monasterio para las obras de su iglesia.
Archivo. Archivo de San Isidoro 172. Perg. 288 x 454 mm.,
Referencia empleada. MARTÍN LÓPEZ, 1995, número 95.

1 (Chrismon). Tunc quidem catholica crescit ecclesia et fecunda tranquilitate letatur cum regum sustentatur la[rgiti]onibus et veneratione munitur.
2 Propter ea, ego Fredenandus Dei disposicione Hispanorum rex, pro remedio animae meae atque parentum [meorum]. [falcio ecclcsiae beatissimi Hysidori
3 huius modi donacionem omnibus ibidem Christo regulariter militantibus in perpetuum valituram. Presentis. igitur. […] do et concedo prefate ecclesie
4 ut numularii qui in Legione regiam monetam tenuerint et fabricaverint in una […] opus ecclesiae Sanctissimi Hisidori
5 fideliter reficiant iuxta sui magisterii possibilitatem. Et hoc quam diu mundus steterit de iure seu […]atur nec ecclesie unquam neget.
6 Quod si aliquis huic meae donacioni temerarie ubviavcrit, iram summi Dei et Sancte M~
7 arie et omnium Sancto[rum excommunica]tiune incurrat. et pro nefaria
8 presuncione parti beati Hisidori CCC murabetinos pectet et eius offensi tumulata presens pagina tenore fulciaiur perhenni. Facta carta sub Era Ma CCa VIIIIa et quot V idus februarii
( l col.:) Petrus compostelanae sedis archiepiscopus confirmat. Comes urgellensis confirmat. Iohannes legionensis ecclesie pontifex confirmat. Fredenandus astoricensis episcopus confirmat. Stephanus zamorensis epicopus confirmat lohannes lucensis episcopus confirmat.
(signo) SIGNUM FERNANDIS REGIS HISPANIORUM
(2 col.). Comes Alfonsus confirmat. Didacus Abrigon confirmat. Petrus Munionis confirmat. Suarius Roderici confirmat. Pelagius t[enente] confirmat. Didacus G[arsia] contirmat. lohannes Martini confirmat.
(3 col.): Fernandus Roderici confirmat. Petrus Roderici contirmat. Gotyer Roderici confirmat. Alvarus Roderici confirmat. Nunnus Menendiz confirmat. Didacus Femand[iz confirmat].
Iohannes notuit (signo)

4.2

Fecha: León, 1206
Contenido. Los acuñadores de moneda de los reinos de León, Castilla, Aragón y Navarra dan la llamada “Cofradía de los Monederos de los Cuatro Reinos”, bajo el patrocinio del monasterio de San Claudio de León. Dicho centra monasterio recibe a los monederos como sus hermanos, permitiéndoles sepultarse en su iglesia, y prometiéndoles diversos sufragios. Los cofrades, por su parte, se comprometen a pagar al monasterio un dinero se¬manal por cada operario que interviniese en la acuñación de moneda en cada ceca, mas un sueldo de plata por cada maestro de taller.
Referencia empleada. RISCO, 1784. DOMÍNGUEZ, 26

(…) Iohannes, abbas. Martinus, prior. Iohanne, priore Sancti Pelagii. Domno Iuliano, camerario. Domno Gregorio, coquinario. Domno Micaele, tesaurario. Domno Adrian, superiore. Domno Fredinando, infirmario. Domnus Pelagius, cantor. Domno Velasco, refectorario. Domno Martino de Antimio. Petro Iuliano. Dominico Dominici. Iohannes Roderici. Infante Simeon. Infante Garsias. Dominici, ynfante. Simeon, ynfante.

Explicación:

Los números consignados al referir los documentos responden a la numeración de ROMÁ VALDÉS, 2010.

Se han consignado únicamente los documentos que se refieren a la fabricación de moneda y no así los que conocemos sobre la donación de los réditos por el impuesto de la moneda, regulado de manera definitiva en las Cortes de 1202 y cuya esencia es, precisamente, el pago para que el rey no mude el dinero en circulación. Mencionar que conocemos donaciones del beneficio por el tributo de la moneda en Burgo de Osmar (1157, 1174), Segovia (1161), Salamanca (1167), Calahorra (1170), Sigüenza (1181), Toledo (1184), Ávila (1187), Plasencia (1187) y Zamora (1195).

volver